Σήμερα, 25η Μαρτίου, γιορτάζουμε μία από τις πιο σημαντικές επετείους στην ιστορία μας, την εξέγερση του υπόδουλου γένους κατά των Τούρκων με σκοπό την αποτίναξη της οθωμανικής κυριαρχίας και τη δημιουργία ανεξάρτητου εθνικού κράτους. Σύμφωνα με υπολογισμούς των ιστορικών κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα που είχε διάρκεια οκτώ χρόνια (1821-1829), διεξήχθησαν περισσότερες από 1.000 μάχες.
Δύο πρίγκιπες που ήταν αδέρφια, ηγήθηκαν του απελευθερωτικού αγώνα. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, που ήταν ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, κήρυξε στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 την έναρξή της επανάστασης στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, (περιοχή που σήμερα ανήκει στην Ρουμανία), και ο Δημήτριος Υψηλάντης, που έδρασε στον ελλαδικό χώρο από το 1821 και έδωσε στις 12 Σεπτεμβρίου του 1829 την τελευταία νικηφόρα νίκη εναντίον των Τούρκων, στην Πέτρα της Βοιωτίας. Η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή που υπεγράφη μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συνέβαλε ώστε να ωριμάσουν οι συνθήκες και να γεννηθεί το απελευθερωτικό κίνημα. Σύμφωνα με την συνθήκη, οι χριστιανικοί πληθυσμοί της οθωμανικής αυτοκρατορίας και κυρίως όσοι ζούσαν στην βαλκανική χερσόνησο ετίθεντο υπό ρωσική προστασία. Η Φιλική Εταιρεία που ήταν μία συνωμοτική οργάνωση ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό από τρεις Ελληνες εμπόρους, με σκοπό την οργάνωση της επανάστασης. Τα ιδρυτικά της μέλη, ο Εμμανουήλ Ξάνθος, ο Νικόλαος Σκουφάς, και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ είχαν επηρεαστεί από το έργο του Ρήγα Φερραίου, ο οποίος οραματίστηκε μια πανβαλκανική εξέγερση όλων των λαών της χερσονήσου για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και για αυτό τον λόγο επέλεξαν η επανάσταση να ξεκινήσει από τις παραδουνάβιες αυτόνομες ηγεμονίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου ζούσαν διάφορες χριστιανικές, “εθνότητες”.
Σύμφωνα με την προκήρυξη που εξέδωσε στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αναφέρει: «Κινηθήτε, ω φίλοι, και θέλετε ιδή μίαν Κραταιάν δύναμιν να υπερασπισθή τα δίκαιά μας!» Είναι εμφανές πώς στην προκήρυξη γίνεται λόγος για την τσαρική Ρωσία και πώς τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας έκαναν έμμεση αναφορά στην Ρωσία για να εμψυχώσουν τον πληθυσμό. Μετά την δημοσιοποίηση της προκήρυξης οι εξελίξεις δεν ήταν καθόλου ευχάριστες. Ο τσάρος Αλέξανδρος Α,’ που εκείνο τον καιρό συμμετείχε στην Ιερά Συμμαχία, όντας δυσαρεστημένος με τον τρόπο της δημοσιοποίησης της προκήρυξης, αποδοκίμασε δημόσια την ενέργεια του αξιωματούχου του και τον καθαίρεσε. Κατά συνέπεια, οι Ελληνες όταν έστελναν τις επιστολές τους στις ευρωπαϊκές αυλές φρόντιζαν να διατυπώνουν προσεκτικά ότι ο ξεσηκωμός τους έχει ξεκάθαρα εθνικο -απελευθερωτικό χαρακτήρα και όχι κοινωνικό -ανατρεπτικό. Πολλές επαναστατικές εστίες δημιουργήθηκαν την άνοιξη του 1821 από την Μολδοβλαχία έως την Κρήτη, εκ των οποίων οι περισσότερες, ειδικά στην ηπειρωτική Ελλάδα έσβησαν πολύ γρήγορα καθώς τα τουρκικά στρατεύματα κινήθηκαν πολύ γρήγορα. Ομως στην Πελοπόννησο, στην Στερεά Ελλάδα και σε πολλά νησιά του Αιγαίου οι επαναστάτες κατάφεραν να κατατροπώσουν τις στρατιές του Σουλτάνου Μαχμούτ Β’.
Δυστυχώς, παρά τις νίκες μεσολάβησαν δύο εμφύλιοι και πολύ αργότερα οι επαναστατημένοι Ελληνες οργανώθηκαν πολιτικά και συνέστησαν προσωρινή κεντρική διοίκηση. Η πτώση του Μεσολογγίου και το κίνημα του Φιλελληνισμού συνέβαλαν αρκούντως ώστε οι Μεγάλες Δυνάμεις να αλλάξουν θετικά απέναντι στην ελληνική επανάσταση την οποία μέχρι τότε αντιμετώπιζαν με δυσαρέσκεια. Η διπλωματική ανάμιξη της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας καθώς και η ένοπλη παρέμβασή τους στην ναυμαχία του Ναυαρίνου και τον ρωσοτουρκικό πόλεμο συνέβαλαν στην επιτυχή έκβαση του αγώνα των Ελλήνων, αναγκάζοντας την Πύλη να αποσύρει τις δυνάμεις της αρχικά από την Πελοπόννησο και έπειτα από τη Στερεά Ελλάδα.
Η Υψηλή Πύλη υπέγραψε μια σειρά διεθνών συνθηκών σύμφωνα με τις οποίες αναγνώρισε την ελληνική ανεξαρτησία στις 27 Μαρτίου του 1830 και τα σύνορα του νέου κράτους οριστικοποιήθηκαν το 1832. Το κράτος που προέκυψε από αυτές τις συνθήκες, προς μεγάλη απογοήτευση των Ελλήνων, ήταν πολύ περιορισμένο και δεν περιελάμβανε σημαντικά εδαφικά τμήματα που κατοικούνταν από χριστιανικούς πληθυσμούς. Ως πολίτευμα καθορίσθηκε η μοναρχία, με πρώτο ηγεμόνα το βαυαρό πρίγκιπα του οίκου των Σαξ-Κοβούργων Λεοπόλδο, ο οποίος, ωστόσο, δεν αποδέχθηκε την ενθρόνισή του λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών και της μη ικανοποίησης από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις των όρων που έθεσε. Στη συνέχεια, ο Ιωάννης Καποδίστριας έγινε ο πρώτος Κυβερνήτης του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Εκτοτε η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε ως η επέτειος εορτασμού της έναρξης της επανάστασης και ημέρα εθνικής γιορτής και αργίας.
