Μορφή στη Γλυπτική, η ζωή και το έργο της !
Διακεκριμένη Γλύπτρια
Έζησε στην Ελλάδα και στο Παρίσι, το έργο της παρουσιάστηκε σε μουσεία, κέντρα τέχνης και γκαλερί ανά τον κόσμο. Από το 1968 διαμόρφωσε μια προσωπική πλαστική γλώσσα, όπου καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι μαθηματικές σχέσεις και οι διατομές του τετραγώνου και του κύκλου. Απέσπασε πολλά βραβεία για το έργο της στη Γλυπτική. Η διάκριση όμως δεν σταματάει εκεί για τη Ναυσικά Πάστρα. Τιμήθηκε με το μετάλλιο του πολέμου για τις υπηρεσίες της στη πατρίδα και από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό με το μετάλλιο της Αργυράς Δάφνης. Στη ζωή της, αγάπησε πολύ την τέχνη της και την πατρίδα της!
Γεννήθηκε στη Καλαμάτα το 1921. Από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για τη τέχνη και το όνειρό της κατάφερε να το κάνει πραγματικότητα, με σπουδές και διακρίσεις που δεν άργησαν να έλθουν. Δύο στοιχεία στη ζωή της την έκαναν να υπερτερεί παντού και πάντα. Ο Αλτρουϊσμός και το υψηλό φρόνημα. Για τη τέχνη της και τη παιδεία της, θα μπορούσε κανείς να τη ζηλέψει. Το 1957 παρακολούθησε το σεμινάριο γλυπτικής του καθηγητή Ewald Mataré στην Sommerakademie, στο Salzburg της Αυστρίας. Από το 1957 έως το 1962 πραγματοποίησε σπουδές γλυπτικής στην Akademie der Bildenden Künste in Wien στη Βιέννη της Αυστρίας, στο εργαστήριο του καθηγητή Fritz Wotruba. Έλαβε πτυχίο Γλυπτικής το 1962. Από το 1967 έως το 1973 παρακολούθησε το σεμινάριο “Κοινωνιολογίας της Τέχνης” του καθηγητή Jean Cassou, στην École Pratique des Hautes Études, στο Παρίσι.
Η καριέρα της ξεκινάει στο διάστημα του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου όπου εργάστηκε ως εθελόντρια νοσοκόμος στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και μετά τον πόλεμο, το 1948, τιμήθηκε από το Υπουργείο Στρατιωτικών με το μετάλλιο του πολέμου 1940 – 1941 για τις υπηρεσίες της στην Πατρίδα και από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, το 1949, με το μετάλλιο της Αργυράς Δάφνης. Από το 1964 έζησε και εργάστηκε στο Παρίσι και από το 1984 στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στο Παρίσι. Το έργο της παρουσιάστηκε σε μουσεία, κέντρα τέχνης και γκαλερί ανά τον κόσμο. Υπήρξε δραστήρια και ακούραστη γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε ότι κι αν έκανε.
Διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία τις ατομικές εκθέσεις: 1963, Würthle Gallery, Βιέννη, Αυστρία. 1969, Galerie L’ Atelier, Τουλούζη, Γαλλία. 1976, Galerie Denise René Rive Gauche, Παρίσι. 1977, Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Αθήνα. 1979, Galerie Denise René Paris – Beaubourg, Παρίσι. 1980, Wiener Secession, Βιέννη. 1984, Αίθουσα Τέχνης Μέδουσα, Αθήνα. 1987, Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. 1989, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. 1989, Gallery “Galerie”, Rotterdam, Ολλανδία. 1991, 1994, Γκαλερί 7, Αθήνα. 1992, La Serre, École des Beaux Arts de Saint Etienne, St. Etienne, Γαλλία. 1992, Alliance Française, Comune di Bologna, Bologna, Ιταλία. 1994, Γκαλερί ArtForum, Θεσσαλονίκη. 1995, Αίθουσα Τέχνης Μύλος, Θεσσαλονίκη. 1997, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, Αθήνα. 1998, Γκαλερί Λόλα Νικολάου, Θεσσαλονίκη. 2003, HG Haritos Gallery, Art Athina 10, Αθήνα. 2004, Εικαστικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Λάρισας. 2004, Musée de Pully, Λωζάνη, Ελβετία.
Μετά τον θάνατό της το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη (Θεσσαλονίκη) οργάνωσε και παρουσίασε την αναδρομική έκθεση του συνολικού της έργου (Μάρτιος – Μάϊος 2014) και στη συνέχεια, το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου παρουσίασε την ίδια έκθεση τον Οκτώβριο – Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου.
Πραγματοποίησε πάρα πολλά αξιόλογα έργα που ο κοινός τα αγάπησε και τα θαύμασε! Επιλογή από πραγματοποιήσεις: 1976, πραγματοποιεί το γλυπτό-περιβάλλον “Σύνεκτρον – Τετράγωνο – Κύκλος”, 68 τ.μ., από πέτρα, μέσα στα πλαίσια του 1% για τα δημόσια κτίρια, στο Lycée Polyvalent του Mirepoix, Ariège, Γαλλία. 1978, σχεδιάζει την αφίσα της έκθεσης, “Aspects de l’art en France de Mondrian et Marcel Duchamp à nos jours”, ART 9’78, Βασιλεία, Ελβετία. 1980, πραγματοποιεί το γλυπτό – πηγή, “Σύνεκτρον – Τετράγωνο – Κύκλος”, σε μάρμαρο, 9 τ.μ., για το Ίδρυμα Ζωής και Γιάννη Σπυροπούλου, Εκάλη, Αττική. 1986, πραγματοποιεί το γλυπτό – πηγή, “Σύνεκτρον – Τετράγωνο – Κύκλος”, σε μάρμαρο, 3 τ.μ., για το Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Άνδρος. 1989, πραγματοποιεί μια μεταξοτυπία για την έκδοση “Blank Page”, No 2, B4 Publishing, Λονδίνο, Μεγάλη Βρετανία. 1988, σχεδιάζει το Λογότυπο του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης. 1990, πραγματοποιεί μια μεταξοτυπία για την έκδοση “Mesure, Art International”, Λιέγη, Βέλγιο. 1991, πραγματοποιεί ένα ανάγλυφο από τη σειρά έργων “Αναλογικά 3”, σε χρωματισμένο σίδερο, 54 τ.μ., για την πρόσοψη του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. 1998, πραγματοποιεί το γλυπτό “Συνάρτησις 1” από τη σειρά έργων “Αναλογικά 2”, από χρωματισμένο σίδερο, 270 Χ 500 Χ 450 εκ. για το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. Σχεδιάζει το Λογότυπο του Τελλόγλειου Ιδρύματος Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη.
Πήρε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις με σπουδαίους άλλους καλλιτέχνες ανά τον κόσμο.Οι κυριότερες ομαδικές εκθέσεις είναι: 1963 – 1967, “Die Kunst in Ӧsterreich seit 1945”, St. Stephan Gallery, Βιέννη. “Serie Confrontation”, Graz. Arcentrum, Oblastri, Liberec, Prague, Czechoslovakia. 1970, “Art et technique”, Institut Universitaire de Technologie, Cachan, France. 1974, “Grandes Femmes, Petits Formats”, έκθεση οργανωμένη από την Iris Clert – Christofle, MicroSalon 1974, Paris. 1976, “FIAC ‘76”, Galerie Denise René, Paris. 1977, “Autour de l’ abstraction géometrique” Galerie Denise René Paris – Beaubourg, Paris. 1978, “Aspects de l’art en France de Mondrian et Marcel Duchamp à nos jours”, ART 9’78, Basel, Switzerland. 1979, “Η Νέα Γεωμετρία”, Ινστιτούτο Goethe, Αθήνα. “Die Mitglieder der Wiener Secession”, Βιέννη. 1982, Biennale της Αλεξάνδρειας, Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος. “Europalia – Hellas”, Hasselt, Βέλγιο. 1983, “Expressions – Sculptures”, Fondation Elf – Aquitaine, Musée des Monuments Français, Παρίσι. 1985, “Μνήμες, Αναπλάσεις, Αναζητήσεις”, Υπουργείο Πολιτισμού, Ωδείον Αθηνών, Αθήνα. 1985 – 1986, Συμπόσιο Γεωμετρικής Τέχνης, οργανωμένο από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Chelm, Okuninka, Πολωνία. 1986, Έκθεση Γεωμετρικής Τέχνης, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Chelm, Πολωνία. 1988, Έκθεση “Pages d’artistes hors mesure /Cinquante fois Plus Moins Zéro”, I.S.E.L.P., Βρυξέλες. “Geometrical Art Congress”, οργανωμένο από την Null-dimension IDEA and PRO – pro art and architecture, Fulda, Γερμανία. 1989, “Three Generations of Greek Women Artists”, έκθεση οργανωμένη από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και The National Museum of Women in the Arts, Washington D.C., ΗΠΑ. “Spuikom – Modellen Exhibition”, Gallery Bellamy, τμήμα του Konstruktivisme Kunst – Architectuur Symposium, Vlissingen, Ολλανδία. 1990, Museum Zeichen der Zeit, Συλλογή του καθ. Jürgen Blum, Fulda, Γερμανία και Museum of Modern Art, συλλογή του καθ. Jürgen Blum, Hünfeld, Γερμανία. “4th PRO-Conference ‘90”, Moscow Exhibition, Universal Progression, τμήμα του Konstantin Melnikov Architectural Festival in Manege, Μόσχα, Ε,Σ.Σ.Δ. 1990 – 1991, “Konkrete Multiples II”, Έκθεση της L’ IDEE, Zoetermeer, Ολλανδία. 1993, “Aspects actuels de la Mouvance Construite Internationale”, Musée des Beaux Arts de Ver-viers, Verviers, Βέλγιο. 1997, 42ème Salon de Montrouge, “Montrouge-Athènes”, Montrouge, Παρίσι. 1999, “Δωρεά του Αλέξανδρου Ιόλα”, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη. “Π+Π=Δ”, Νέα τέχνη από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, επιλογές από το Δεσμό, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα. “Constructive Art in Europe at the Τhreshold of the third Millennium”, Galerie Emilia Suciu, Ettlingen, Γερμανία. “Constructive Art in Europe at the Τhreshold of the third Millennium”, Galerie Hors Lieux, Στρασβούργο, Γαλλία. 2000, “L’ Idee 2D+3D”, Mondriaanhuis, Amersfoort, Ολλανδία. Konkrete Kunst in Europa nach 1945, συλλογή Peter C. Ruppert, Museum im Kulturspeicher, Würzburg, Γερμανία. Συλλογές: Création Artistique, Ministère de la Culture, Γαλλία. Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα. Υπουργείο Πολιτισμού, Ελλάδα. Ίδρυμα Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου, Εκάλη, Αθήνα. Μουσείο Βορρέ, Παιανία, Αθήνα. Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Άνδρος. Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Chelm, Πολωνία. Museum Modern Art Hünfeld, Γερμανία. Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου, Ρόδος. Peter C. Ruppert, “Concrete Kunst in Europe after 1945”, Museum im Kulturspeicher, Würzburg, Γερμανία. Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη. Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου, Αθήνα. International Reference Collection in Mondriaanhuis Art Fondation, Amersfoort, Ολλανδία. Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου, Ρόδος. Συλλογή Εμφιετζόγλου, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Musées de Monbéliard, Γαλλία. Berlaymont Summa Artis II, Βρυξέλλες, συλλογή της Commission Européenne .
Το Ιδιαίτερό της επίτευγμα δεν είναι μόνο ένα αλλά πολλά. Το έργο της στο διάστημα των σαράντα περίπου χρόνων από τα πρώτα της μαθηματικά γλυπτά της δεκαετίας 1960, χαρακτηρίζεται από τη συστηματική και την έμμονη επεξεργασία ενός συγκεκριμένου και του ίδιου πάντοτε προβλήματος το οποίο είναι η συνεχής μεταβλητότητα του χώρου. Αυτή προκύπτει ως μια μορφή που τροποποιείται συνεχώς από την εκάστοτε μεταβολή των διαφορετικών συσχετισμών των οργανώσεων του ίδιου του χώρου, μεταξύ τους. Οι συσχετισμοί αλλάζουν, οι μορφές επίσης αλλάζουν, αλλά το σύστημα των σχέσεων παραμένει ίδιο. Προέκυψαν γλυπτά, τα οποία ήταν ταυτόχρονα οι υλοποιημένες αναλύσεις της εκάστοτε φάσης της εργασίας, αλλά και οι συνθέσεις των αναλύσεων. Το έργο της εμφανίζεται ως μια συνεχής μετακίνηση από την ανάλυση στη σύνθεση και την εκ νέου ανάλυση της σύνθεσης που προέκυψε (και την περαιτέρω σύνθεση της νέας ανάλυσης κ.ο.κ), σε τρόπο ώστε ανάλυση και σύνθεση (επαγωγή και παραγωγή, αφαίρεση και σχέση), να συνιστούν της μέθοδο της εργασίας που εξωτερικεύεται ως γλυπτό, ως επέμβαση στο χώρο και ως αντικείμενο. Ξεκινώντας με έργα ανθρωποκεντρικά (Βιέννη) η Ναυσικά Πάστρα σταδιακά προχώρησε στην αφαίρεση (Παρίσι και Ελλάδα). Από το 1968 διαμόρφωσε μια προσωπική πλαστική γλώσσα, όπου καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι μαθηματικές σχέσεις και οι διατομές του τετραγώνου και του κύκλου. Η συνέπεια των διατομών ήταν το “Σύνεκτρον”, ένα νέο δυναμικό δισδιάστατο και τρισδιάστατο σχήμα, του οποίου η διήγηση της κατασκευής από την Ναυσικά Πάστρα αποδόθηκε με μια σειρά σχεδίων που εξέδωσε η Denise René (1976) και είχε την ονομασία “Αναλογικά”. Στην πορεία τους τα “Αναλογικά” ενσωμάτωσαν το “Σύνεκτρον” στον κύκλο και στο τετράγωνο από τα οποία προήλθε και δημιουργήθηκε ένα από τα πιο δημοσιευμένα έργα της, το “Τετράγωνο – Κύκλος – Σύνεκτρον” του οποίου η επόμενη ανύψωση στο χώρο δημιούργησε τις “Συναρτήσεις” – σχέσεις χώρου ημικυκλίων, παραβολών ορθών γωνιών -, από τις οποίες η “Συνάρτηση VII” βραβεύθηκε στην Ολλανδία, στο Vlissingen (Spuikom Environment), σε ένα πρόγραμμα δημόσιας, μνημειακής γλυπτικής. Επίσης, η μονάδα “Σύνεκτρον” έχει λάβει Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Στα τελευταία της έργα, ενσωμάτωσε στην γεωμετρία, τις βασικές ύλες, το ξύλο, το σίδερο και τη γη.
Για το έργο της έγραψα κατά καιρούς τα μέσα ενημέρωσης και έντυπα της τέχνης. Γι’ αυτό υπάρχει πολύ μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων για την εργασία της στον ελληνικό και ευρωπαϊκό, γενικό και ειδικευμένο Τύπο. Κείμενα σε βιβλία, καταλόγους εκθέσεων, περιοδικά και εφημερίδες μεταξύ άλλων: J. Muschik, Feurstein, Hutter, Köller, Mrazek, Χρύσανθος Χρήστου, Τ. Σπητέρης, Δημήτρης Φατούρος, Ευάγγελος Βενιζέλος, Μιλτιάδης Παπανικολάου, Ηλίας Μυκονιάτης, Αλεξάνδρα Βουτυρά, Κατερίνα Κοσκινά, Σ. Λυδάκης, Αθηνά Σχινά, Ν. Λοϊζϊδου, Σ. Καζάζη, Έφη Στρούζα, Gilbert Béranger, Δημοσθένης Δαββέτας, Χ. Καμπουρίδης, Μάνος Στεφανίδης, Γιώργος Χατζημάρκος, Φώτης Χατζηδιάκος, Serge Lemoine, Richard Paul Lohse, Otto Breicha, Otto Hahn, Bernard Lamarche Vadel, Δ. Παπαστάμος, Ν. Νικονάνος, Harald Sterk, K. Sotriffer, Sylvain Lecombre, Manfred Vogel, Bozena Kowalska, Adriano Baccilieri, Jean – Pierre Maury, Jo Dustin, Annick Pely, Γιάννης Μαχαιρίδης, Γιώργος Τσακίρης, Άρτεμις Καρδουλάκη, Μαρία Τσαντσάνογλου, Εμμ. Μαυρομμάτης, Βίκυ Καραΐσκου, Χάρης Σαββόπουλος, Αντώνης Μπουλούντζας, Έφη Φερεντίνου, Έφη Κωστοπούλου, Ντόρα Ρογκάν, Βεατρίκη Σπηλιάδη, Ντιάνα Αντωνακάτου, Μπία Παπαδοπούλου, Αντωνία Τεντοκάλη, Μαρία Μαραγκού, Δωρ. Κοντελετζίδου, Π. Κατημερτζή, Βιβή Βασιλοπούλου, Ιωάννα Σωτήρχου, Αμάντα Μιχαλοπούλου.
Αγαπήθηκε και έλαβε πολλές διακρίσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται: Füger Prize, Βραβείο σχεδίου της Akademie der Bildenden Künste in Wien, Βιέννη, Αυστρία (1959), Galerie Würthle Prize, Akademie der Bildenden Künste in Wien, Βιέννη (Αυστρία, 1962), Τρίτο Βραβείο Γλυπτικής, Biennale της Αλεξάνδρειας (Αίγυπτος, 1982).
Διετέλεσε αντεπιστέλλον μέλος της Vereinigung Bildender Künstler Wiener Secession.
E-Mail: e_mavrommatis@yahoo.gr, emmanuel_mavrommatis@yahoo.gr
Ένα μικρό μόνο μέρος από όλα τα έργα της
